Gevangeniscomplexen Veenhuizen

Cultuurhistorisch onderzoek gevangeniscomplexen Veenhuizen

In 2018 deed ik samen met architectuurhistoricus Lara Voerman in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf cultuurhistorisch onderzoek naar de gevangeniscomplexen Norgerhaven en Esserheem in Veenhuizen.

Veenhuizen heeft in vergelijking met de andere Koloniën van Weldadigheid een geheel eigen ruimtelijke logica, waarin de ensembles Esserheem en Norgerhaven als voormalige bedelaarsgestichten – en vervolgens strafinrichtingen – cruciale onderdelen vormen. Bijzonder is de hechte relatie tussen het ruimtelijk raamwerk van dit ontginningslandschap met haar wijken en vaarten, de typologie van gestichten en gevangenissen en de lange penitentiaire gebruikstraditie met architectuur die deze ontwikkeling representeert.

Het onderzoek bestond uit een analyse en waardestelling van zowel het landschap als de elf gebouwen van de complexen Esserheem en Norgerhaven. In een ‘ensembledossier’ onderzochten we de belangrijkste bouwfasen of ijkmomenten in de ontwikkeling van zowel het landschap als de gebouwen. Wat is de ruimtelijke logica van het landschap, hoe ontwikkelde het gebruik en de routing zich door de eeuwen heen? Vervolgens kreeg elk gebouw een ‘bouwdossier’ met de bouwgeschiedenis, een analyse van de bouwfasen, ruimtelijke organisatie en de programmatische ontwikkeling van de gebouwen, een bouwhistorische beschrijving en een waardestelling.

Drents Archief, Assen. Toegang 0137.01 Kaarten en tekeningen Rijkswerkinrichtingen Veenhuizen.