Vuurtorenwoning in Scheveningen

In het voorjaar van 2023 onderzocht ik een vuurtorenwachterswoning bij de vuurtoren van Scheveningen in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf.

De vuurtoren met wachterswoningen in 1897 en rond 1900 (Fotograaf onbekend, collectie Haags Gemeentearchief, 0.78264 en 0.78180).

In 1875 kreeg Scheveningen een nieuwe vuurtoren met aan de voet twee dubbele lichtwachterswoningen en een opzichterswoning. Het vuurtorencomplex werd in de loop der tijd steeds verder uitgebreid, met in 1910 de toevoeging van een Proefstation voor de Kustverlichting. Het complex bleef kleinschalig groeien tot 1950. Waarna het grootste deel van het ensemble tussen 1972 en 1976 gesloopt werd om plaats te maken voor een enorme kantoorkolos die in 2021 alweer gesloopt werd om plaats te maken voor een enorm appartementencomplex. De vuurtoren en de dubbele wachterswoningen Zeekant 7-8 en 10-11 zijn de enig overgebleven onderdelen van het vuurtorenensemble en zijn in 1978 aangewezen als rijksmonumenten.

Luchtfoto vanaf de zeezijde, ca. 1930 (Foto Technische Dienst Luchtvaartafdeeling, Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie, 2011-0455).

Het vuurtorenensemble met daarnaast het nieuwe kantoor uit 1972-1976 (Dienst Stedelijke Ontwikkeling, collectie Haags Gemeentearchief, 203107).

Zeekant 8 werd samen met Zeekant 7 in 1875 gebouwd als onderdeel van het vuurtorenensemble. De huizen hadden een rechthoekige plattegrond van één bouwlaag onder een zadeldak. Tegen de kopgevels bevond zich aan elke kant een lage aanbouw. De beide woningen hadden samen één voordeur aan de binnenplaats met daarachter een gezamenlijk portaal met trappen naar de gezamenlijke kelder en zolder/verdieping. Op de begane grond had elke woning een woonkamer aan de binnenplaatskant en een slaapkamer aan de duinkant (later straatkant). In de aanbouw was een ‘waschhok’ met keuken en toilet. De gevels waren van schoonmetselwerk met decoratieve details.

Binnenplaats- en zijgevel, foto 1897 (Fotograaf onbekend, collectie Haags Gemeentearchief,  0.78264).

In 1910 werd de aanbouw aan beide zijden verbreed waarbij de gevel van de aanbouw geheel vernieuwd werd. In de nieuwe aanbouw met plat dak kwamen een portaal, toilet, keuken en kolenbergplaats. Tussen 1910 en 1913 kreeg het dak van nr. 7-8 aan beide kanten een overstek en werden de topgevels daaronder wit geschilderd/gepleisterd.

Binnenplaats- en zijgevel, foto ca. 1913 (Fotograaf onbekend, collectie Haags Gemeentearchief, 840225).

In 1923 werden het entreeportaal, de kelder en de verdieping opgedeeld waardoor elk huis zijn eigen deel kreeg. In het midden werd een muur opgetrokken. De gezamenlijke voordeur werd verwijderd, waardoor de achterdeur de voordeur werd. In het voormalige entreeportaal kreeg elk woning eigen trappen naar de kelder en verdieping. Op de verdieping werden twee slaapkamers gemaakt met elk een eigen raam in de kopgevel. Begin jaren dertig werd het zes-ruits schuifraam aan de straatkant vervangen door een dubbel venster. De straatgevel werd tevens wit geschilderd/gepleisterd.

Binnenplaats- en zijgevel, foto ca. 1940 (Fotograaf onbekend, collectie Haags Gemeentearchief, 6.00957).

In 1953 vond een zeer ingrijpende wijziging plaats waarbij de aanbouwen werden verhoogd en het zadeldak werd doorgetrokken over deze aanbouwen. De interne indeling wijzigde ingrijpend waarbij de entrees, de trappen naar de kelder en verdieping, de schouwen en veel scheidingswanden werden verplaatst. Door deze wijzigingen werd ook de gevelindeling van alle gevels geheel gewijzigd, alle kozijnen, ramen en deuren werden vernieuwd (alleen het kelderraam en het dubbele venster bleef behouden). De gevels werden geheel wit gepleisterd. De schoorstenen op het dak werden verplaatst en het dak werd aan beide kanten van een dakkapel voorzien.

Binnenplaats- en zijgevel, foto ca. 1976 (Dienst Stedelijke Ontwikkeling, collectie Haags Gemeentearchief, 0.77688).

De vuurtoren met wachterswoningen in 2023.